Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Quách Nguyễn Thu Thủy – Trung tâm Nhi – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Cách chăm sóc và theo dõi trẻ nhỏ sau tiêm chủng
- Sau tiêm chủng, cho trẻ ở lại theo dõi 30 phút tại khu vực chờ để phát hiện sớm các phản ứng sau tiêm có thể xảy ra.
Sau khi tiêm chủng cho trẻ cần theo dõi 30 phút tại cơ sở tiêm chủng
- Thông báo ngay với bác sĩ/điều dưỡng khi thấy trẻ có 1 trong các dấu hiệu sau:
- Cha mẹ hoặc người chăm sóc trẻ phải tiếp tục quan sát trẻ tại nhà ít nhất 24 giờ sau tiêm chủng:
Tình trạng chung, tinh thần, tình trạng ăn ngủ
Các biểu hiện tại chỗ tiêm: sưng, đỏ
- Cách chăm sóc trẻ và xử trí các phản ứng phụ thường gặp tại nhà:
Bổ sung sữa mẹ hoặc sữa công thức, uống nhiều nước.
Đảm bảo rằng trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ.
Sốt nhẹ: dùng thuốc hạ sốt khi trẻ thấy khó chịu hay khi sốt cao > 38,5 độ.
Sưng đỏ, đau chỗ tiêm: có thể chườm mát tại chổ, dùng hạ sốt giảm đau nếu cần.
Ngoài ra có thể có biểu hiện sưng khớp, sưng hạch… nhưng đa phần là tự khỏi sau vài ngày.
- Đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức nếu trẻ có một trong những triệu chứng sau:
Khó thở kèm với phát ban hoặc sưng
Kiệt sức, nhợt nhạt, xanh xao, buồn ngủ hoặc bất tỉnh
Khóc liên tục hơn 3 giờ đồng hồ
Sốt, nôn mửa và tiêu chảy trong vòng vài giờ sau khi tiêm
Sưng đỏ và đau lan rộng tại chỗ tiêm hơn 3 ngày
Bầm tím hoặc chảy máu nhiều tại chỗ tiêm
Vì sao bố mẹ cần tiêm chủng cho trẻ?
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có hệ thống miễn dịch chưa hoàn chỉnh, do đó rất dễ bị nhiễm bệnh. Nền Y học khuyến cáo tiêm chủng là cách tốt nhất để cơ thể trẻ chủ động phòng bệnh hiệu quả.
Tiêm chủng là đưa một lượng vacxin vừa đủ, tức đưa kháng nguyên của vi-rút hoặc vi khuẩn gây bệnh vào cơ thể chưa từng bị nhiễm bệnh, để kích thích hệ miễn dịch của trẻ sản xuất kháng thể. Lúc này, kháng thể có 2 nhiệm vụ: tiêu diệt vi-rút, vi khuẩn đó và tồn tại trong máu một thời gian dài để bảo vệ cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh trong những lần xâm nhập sau.
Bố mẹ cần thường xuyên theo dõi lịch tiêm chủng cho trẻ để không bỏ sót bất kỳ mũi nào
Tiêm phòng giúp trẻ tăng sức đề kháng chống lại các bệnh truyền nhiễm hoặc một số bệnh nguy hiểm. Chi phí dành cho chủng ngừa thấp hơn rất nhiều lần so với chi phí điều trị và chăm sóc y tế nếu trẻ bị mắc bệnh. Vì vậy để đảm bảo con cái khỏe mạnh, các phụ huynh cần đưa con nhỏ đi tiêm ngừa đầy đủ và đúng lịch.
Quy trình tiêm chủng an toàn, cơ sở vật chất khang trang sạch sẽ
Đảm bảo quy trình tiêm chủng an toàn là một tiêu chí cực kỳ quan trọng khi bố mẹ xem xét, lựa chọn một cơ sở tiêm chủng cho trẻ sơ sinh. Quy trình tiêm chủng an toàn cần đảm bảo thực hiện đúng quy định của Bộ Y tế 3 giai đoạn trước, trong và sau khi tiêm chủng nhằm phát hiện các bất thường, đảm bảo trẻ sơ sinh khi tiêm vắc xin đủ điều kiện sức khỏe, hạn chế tối đa những phản ứng sau tiêm.
Căn cứ theo quy định về quy trình tiêm chủng an toàn tại khoản 1 Điều 5 Nghị định 104/2016/NĐ-CP quy định như sau:
Trước khi tiêm phòng cho trẻ cần làm gì?
- Vệ sinh thân thể sạch sẽ cho trẻ nhằm hạn chế tình trạng nhiễm trùng.
- Trao đổi rõ với bác sĩ về tình trạng sức khỏe của trẻ: tiền sử mắc bệnh, suy dinh dưỡng (nếu có) để xem xét và quyết định có nên tiêm chủng cho trẻ hay không.
- Mang theo sổ hoặc phiếu tiêm chủng để bác sĩ tham vấn và đảm bảo thực hiện đúng lịch tiêm vacxin cho trẻ.
- Ghi chú về các loại thuốc trẻ đang sử dụng, các loại vacxin hoặc thức ăn mà trẻ đã từng bị dị ứng trước đó.
tiêu chí lựa chọn cơ sở tiêm chủng uy tín, chất lượng cho trẻ
Hiện nay trên khắp cả nước xuất hiện ngày càng nhiều địa điểm tiêm chủng dịch vụ, tập trung chủ yếu ở hai thành phố lớn là Hà Nội và TPHCM. Khi mà có càng nhiều lựa chọn càng khiến nhiều người băn khoăn và phân vân liệu cơ sở tiêm chủng nào là uy tín, an toàn, chất lượng, luôn đảm bảo cung ứng đầy đủ vắc xin thế hệ mới, số lượng lớn, đặc biệt là đảm bảo lưu trữ, bảo quản vắc xin an toàn và thực hành thao tác tiêm chủng vắc xin chuyên nghiệp.
Dưới đây là một số tiêu chí giúp các ông bố bà mẹ cân nhắc để lựa chọn được một cơ sở tiêm chủng uy tín, an toàn, chất lượng được nhiều phản hồi tích cực của nhiều Khách hàng:
Địa điểm thuận tiện, gần nhà là tiêu chí đầu tiên mà các bố mẹ quan tâm khi tìm hiểu và lựa chọn cơ sở tiêm chủng cho trẻ sơ sinh. Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch còn non nớt, chưa hoàn thiện nên cần hạn chế di chuyển xa khi đi tiêm chủng để không ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Đồng thời, bố mẹ cũng cần cân nhắc lựa chọn phương tiện di chuyển như ô tô, tránh đi bằng xe máy để hạn chế sức tạt của gió có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe của trẻ
Tuy nhiên, nếu không có bất kỳ cơ sở tiêm chủng nào gần nhà đáp ứng được tiêu chí uy tín, an toàn thì bố mẹ vẫn có thể chọn lựa một cơ sở tiêm chủng xa hơn nhưng uy tín và an toàn để bé được hưởng lợi về dịch vụ tiêm chủng chất lượng cao. Trong trường hợp này, bố mẹ nên chuẩn bị một cái balo địu trẻ chuyên dụng ôm gọn trẻ vào lòng giúp cả mẹ và trẻ cảm thấy thoải mái nhất và tránh đi tiêm vào khung giờ cao điểm, dễ kẹt xe.
Tiêm phòng cho trẻ em những loại bệnh nào là bắt buộc?
Bộ Y tế đã ra thông tư về 10 loại vacxin bắt buộc trong Chương trình tiêm chủng mở rộng. Các mũi tiêm cho trẻ sơ sinh đến 5 tuổi bao gồm:
Vaccine viêm gan B nằm trong các mũi tiêm cho trẻ sơ sinh bắt buộc trong 24 giờ. Theo các chuyên gia y tế, đây là cách tốt nhất để phòng lây truyền vi rút viêm gan B từ mẹ sang con. Nếu tiêm mũi 1 đúng thời gian quy định (tức trong 24 giờ), vaccin sẽ phòng được 85-90% các trường hợp lây truyền từ mẹ sang con. Nếu không tiêm trong 24 giờ, hiệu quả phòng ngừa sẽ giảm dần và không còn hiệu quả nếu tiêm sau 7 ngày.
Hiện nay, Việt Nam đang sử dụng vacxin bệnh lao BCG để tiêm phòng cho trẻ dưới 1 tuổi. Tuy nhiên theo các chuyên gia, nếu trẻ sinh ra bình thường, sức khỏe ổn định thì nên tiêm ngay trong vòng 24 giờ đầu sau sinh.
Bạch hầu là một bệnh nhiễm trùng nhiễm độc do trực khuẩn bạch hầu gây ra. Để phòng bệnh hiệu quả cho bé, bố mẹ cần tiêm đủ 3 mũi vắc xin bạch hầu - ho gà - uốn ván (DPT) hoặc vắc xin DPT - VGB - Hib cho trẻ dưới 1 tuổi. Sau đó tiêm nhắc lại DPT cho trẻ từ 18 tháng.
Để phòng bệnh ho gà, bố mẹ nên tiêm phòng cho trẻ vaccine 5 trong 1 (bạch hầu - ho gà - uốn ván - viêm gan B - viêm phổi/viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib) cho trẻ 2-3-4 tháng tuổi. Tiêm nhắc vắc xin bạch hầu - ho gà - uốn ván khi trẻ được 18 tháng tuổi.
Trẻ em dưới 1 tuổi sẽ được tiêm vắc xin phối hợp phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và viêm phổi/màng não do vi khuẩn Hib. Việc này không chỉ giúp phòng uốn ván ở trẻ mà còn tạo nên miễn dịch rộng rãi cho mọi người.
Vaccine phòng bệnh bại liệt bao gồm 2 loại: giảm động lực đường uống (OPV) và bát hoạt đường tiêm (IPV). Cả 2 loại vacxin này đều đang được triển khai cho trẻ được 2, 3 và 4 tháng tuổi trong chương trình Tiêm chủng mở rộng. Tuy nhiên vacxin đường tiêm đang thay dần cho đường uống.
Bệnh do vi khuẩn Haemophilus influenzae tuýp B (Hib)
Viêm phổi và viêm màng não là 2 bệnh phổ biến nhất do vi khuẩn Hib gây ra. Những bệnh này có thể chủ động phòng ngừa bằng cách tiêm vắc xin Hib. Theo đó, tiêm chủng đầy đủ 3 liều vắc xin Hib theo đúng lịch sẽ giảm được nguy cơ bệnh Hib lên đến hơn 90%.
Sởi rất dễ lây lan ở những khu vực đông người như: nhà trẻ, trường học, khu đông dân cư… dễ gây thành dịch và trẻ em là đối tượng dễ bị mắc bệnh nhất. Vì thế, bố mẹ nên tiêm phòng vaccxin cho trẻ.
Vaccine viêm não Nhật bản B được tiêm phòng cho trẻ 1 tuổi. Ngoài ra, để phòng viêm não Nhật Bản cũng như phòng tránh một số bệnh thường gặp trong mùa hè, bố mẹ cần chú ý ăn uống hợp vệ sinh, nâng cao thể trạng, nằm màn tránh muỗi đốt...
Vaccine Rubella cũng nằm trong lịch tiêm chủng thường xuyên dành cho trẻ nhỏ. Theo đó, bé sẽ được tiêm vắc xin sởi – rubella lúc đủ 18 tháng.
Để biết được thứ tự các mũi tiêm, thời gian tiêm lần đầu và nhắc lại, bố mẹ vui lòng xem lịch tiêm phòng cho trẻ đã đề cập tại mục 2.
Bố mẹ cần chú ý các mũi tiêm cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bắt buộc để phòng ngừa các bệnh nguy hiểm cho bé
