Phổi bao gồm nhu mô phổi, các nhánh của cây phế quản và các động mạch, tĩnh mạch phổi. Mục đích của phổi là cơ quan được sử dụng để thở, cung cấp oxy cho máu. Vì chức năng này nên phổi có cấu trúc đặc trưng giúp cho quá trình dẫn khí và trao đổi khí. Hãy cùng tìm hiểu về nhu mô phổi và các cấu trúc liên quan qua bài viết sau.
Cấu trúc bên trong của nhu mô phổi
Hệ thống hô hấp chia thành đường dẫn khí và nhu mô phổi. Đường dẫn khí bao gồm các phế quản, tách ra từ khí quản và chia thành các tiểu phế quản rồi đi sâu vào phế nang. Nhu mô phổi chịu trách nhiệm trao đổi khí và bao gồm phế nang, ống phế nang và tiểu phế quản.
Ống phế nang và phế nang là phần tận cùng của đường dẫn khí. Bình thường khi mở lồng ngực, phế nang là túi khí xẹp áp sát thành ngực, nhưng trong lồng ngực kín, chúng là những túi chứa khí căng phồng. Diện tích tiếp xúc giữa phế nang và mao mạch phổi của toàn bộ hai phổi là khoảng 70m2, đây là diện tích để thực hiện trao đổi khí của phổi. Trong phế nang, khí cacbonic và khí oxy trao đổi giữa không khí và máu, oxy khuếch tán từ phế nang vào mạch máu phổi và cacbonic khuếch tán theo chiều ngược lại.
Cấu trúc mô phế nang chỉ có một lớp tế bào biểu mô. Tế bào biểu mô phế nang có hai loại. Tế bào biểu mô loại 1 tạo nên màng mỏng để trao đổi khí và mẫn cảm với mọi xâm nhập có hại vào phế nang. Tế bào biểu mô loại 2 nằm xen kẽ với tế bào loại 1, có khả năng tiết chất hoạt diện surfactant tráng bên trong bề mặt phế nang giúp cho phế nang không xẹp hoàn toàn khi thở ra. Trẻ sinh non nếu thiếu chất surfactant này sẽ gây nên bệnh màng trong.
Mặt ngoài lớp tế bào biểu mô phế nang là tổ chức mô kẽ. Đây là tổ chức mô liên kết lỏng lẻo, thành phần có những sợi chun, sợi collagen có tính đàn hồi, các tế bào đại thực bào nằm rải rác, tận cùng của hệ thống thần kinh và mao mạch quanh phế nang.
Các bệnh lý liên quan đến nhu mô phổi thường gặp
Vì là cơ quan lọc không khí, dễ dàng tiếp xúc với các mầm bệnh nên nhu mô phổi sẽ gặp phải các bệnh lý đặc trưng như sau:
Viêm phổi được chia thành viêm phổi thùy (thường do phế cầu khuẩn) hoặc viêm phổi do virus:
Bệnh lao phổi do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, triệu chứng có thể mơ hồ như sụt cân, ho kéo dài, ra mồ hôi đêm hoặc rầm rộ như sốt, khó thở, suy hô hấp cấp. Mặc dù đã có thuốc kháng lao hiệu quả và thuốc chủng ngừa BCG, Việt Nam vẫn là vùng lưu hành của lao phổi. Ước tính mỗi năm trên thế giới có thêm 8-10 triệu trường hợp lao phổi mới và 3 triệu người chết vì bệnh lao.
Đây là nhóm bệnh lý có đặc điểm chung là tình trạng viêm mãn tính và lan tỏa mô kẽ phổi, chủ yếu ở mô kẽ của vách phế nang, làm chúng bị xơ hóa tiến triển và không hồi phục. Kết cục phổi bị biến thành một tập hợp các khoang khí ngăn cách nhau bởi vách xơ gọi là phổi tổ ong. Bệnh nhân có các triệu chứng như khó thở, tím tái là do phổi kém giãn nở. Bệnh bụi phổi do hít phải các hạt bụi vô cơ của công nhân khai thác than đá thuộc nhóm bệnh phổi kẽ.
Xẹp phổi là tình trạng nhu mô phổi bị xẹp không còn chứa không khí, đây là một tổn thương khả hồi vì nhu mô phổi xẹp có thể phình trở lại khi nguyên nhân ducợ9 giải quyết. Tuy nhiên xẹp phổi nặng có thể làm giảm sự trao đổi oxy với máu và tạo thuận lợi cho nhiễm khuẩn hô hấp.
Đây là nhóm bệnh lý có đặc điểm chung là sự tắc nghẽn không khí trong phổi một các mãn tính do lòng phế quản bị thu hẹp và nhu mô phổi mất khả năng co hồi, gồm có các bệnh lý thường gặp là: Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD, hẹp phế quản, giãn phế quản. Sự tắc nghẽn có thể khảo sát qua thay đổi các chỉ số trong xét nghiệm hô hấp ký.
U phổi được chia thành 2 loại là u phổi nguyên phát và u phổi thứ phát:
Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về hình dạng bên ngoài, cấu trúc bên trong của nhu mô phổi cũng như các bệnh về phổi thường gặp. Bảo vệ sức khỏe của phổi chủ động bằng cách hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá, không khí ô nhiễm, che chắn kĩ khi ra đường sẽ giúp bạn giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh trên.
Nguồn cấp máu và thần kinh chi phối
Tâm thất phải bơm máu nghèo oxy đến phổi qua động mạch phổi. Những mạch máu này phát sinh từ thân động mạch phổi khi nó chia đôi phía sau tĩnh mạch chủ trên để cung cấp một mạch máu cho mỗi phổi. Các mạch máu này tiếp tục phân chia thành nhiều bậc đến các phế nang để trao đổi khí và trở thành máu giàu oxy, chảy về tim trái để đưa đi nuôi toàn cơ thể. Vòng tuần hoàn ở phổi được gọi là vòng tuần hoàn nhỏ.
Các mạch bạch huyết dẫn lưu phổi bắt nguồn từ bên dưới màng phổi và được gọi là đám rối dưới màng phổi. Nhóm mạch này còn được chia thành nhóm nông và nhóm sâu .
Hệ thống thần kinh chi phối chịu trách nhiệm làm giãn và co thắt đường thở và điều hòa dịch tiết phế quản. Các nhánh từ dây thần kinh phế vị và các nhánh giao cảm từ dây thần kinh cổ ngực hợp lại để tạo thành đám rối phổi .
